Fötluð börn

Þroskahömlun er frávik í vitsmunaþroska og aðlögunarfærni. Einkenni þroskahömlunar geta verið seinn hreyfi- eða málþroski og erfiðleikar í félagslegum samskiptum. Þroskahömlun skiptist í fjögur stig: væga, miðlungs, alvarlega og djúpa. 

Einhverfa er meðfædd og margbreytileg í birtingarmynd sinni. Því er oft talað um einhverfuróf.  Hún tengist frávikum í taugaþroska og birtist einna helst í skynjun einstaklings á sjálfum sér, umhverfi sínu og hvernig það á í samskiptum við aðra sem og getuna til að mynda tengsl.

Hreyfihömlun er líkamleg fötlun sem getur haft ólíkar birtingarmyndir, svo sem seinkun á hreyfiþroska eða meðfædds galla sem orsakar skerta hreyfigetu, seinkuðum eða öðruvísi hreyfiþroska. Hún getur greinst við fæðingu en getur líka birst síðar.

Geðheilsumiðstöð barna (GMB) sinnir þjónustu við börn sem hafa hlotið annars stigs greiningu. GMB veitir geðheilbrigðisþjónustu á landsvísu fyrir fjölskyldur með börn frá meðgöngu að 18 ára aldri. Miðstöðin sinnir greiningu, ráðgjöf og meðferð vegna geð- og þroskaraskana barna og unglinga ásamt því að styðja við tengslamyndun foreldra og barna frá 0-5 ára.

Þverfaglegur hópur innan GMB vinnur eftir markvissu skipulagi með fagleg gæði að leiðarljósi. Áhersla er á gott viðmót og fjölskyldumiðaða þjónustu. GMB á reglulegt samstarf við þjónustuveitendur víðsvegar um landið og sinnir starfsþjálfun háskólanema á sviðinu.

Geðheilsumiðstöð barna heldur einnig fræðslunámskeið fyrir börn og fjölskyldur þeirra og fyrir fagaðila.

Smelltu hér til að sjá lista yfir námskeið og fræðslu.

Ráðgjafar- og greiningarstöð (RGR) er stofnun sem veitir þjónustu á þriðja stigi. Börn sem fá þjónustu hjá RGR hafa að jafnaði flókna og/eða mikla umönnunarþörf. Stofnunin starfar á grundvelli laga um Ráðgjafar- og greiningarstöð.

Starfsemin er skipulögð á grundvelli heildstæðrar þjónustu og fjölskyldumiðaðrar nálgunar. Foreldrar eru hvattir til að taka virkan þátt í ferlinu og að eiga hlutdeild í ákvörðunum er varða þjónustu fyrir barnið og fjölskylduna. Algengustu ástæður tilvísunar til greiningar, eftir frumgreiningu, er grunur um einhverfu og skyldar raskanir, þroskahömlun og hreyfihamlanir.

Smelltu hér til að horfa á myndband frá Ráðgjafar- og greiningarstöð um snemmtæka íhlutun í vinnu með börnum.

Ráðgjafar- og greiningarstöðin heldur einnig fræðslunámskeið fyrir börn og fjölskyldur þeirra og fyrir fagaðila. Smelltu hér fyrir lista yfir fræðslu og námskeið sem Ráðgjafar- og greiningarstöð heldur.

Börn sem þurfa aðstoð vegna fötlunar, tilfinningalegra og/eða félagslegra erfiðleika eiga rétt á stuðningi í leikskólanum undir handleiðslu sérfræðinga. Þetta er nánar skilgreint í aðalnámskrá leikskóla og lögum um leikskóla.

Snemmtæk íhlutun í leikskólum er hugmyndafræði til að styðja við börn með þroskafrávik á fyrstu árum þeirra en yfirleitt er talað til sex ára aldurs. Hún felur í sér snemmbæra greiningu og einstaklingsmiðaða þjónustu sem miða að því að efla þroska barnsins og stuðla að virkri þátttöku í leik og námi. Þjónustan getur falið í sér stuðning frá þroskaþjálfa, talmeinafræðingi, sálfræðingi eða öðrum sérfræðingum, auk þess að styðja foreldra og leikskólakennara í því að mæta þörfum barnsins á árangursríkan hátt. Markmiðið er að veita barninu og fjölskyldu þess betri forsendur til náms og lífsgæða til framtíðar.

Smelltu hér til að sjá myndband frá Ráðgjafar- og greiningarstöð um snemmtæka íhlutun í vinnu með börnum.

Ekki er þörf á formlegri greiningu til að fá þjónustu á grundvelli snemmtækrar íhlutunar.

Börn með staðfesta greiningu geta átt rétt á stuðning inná leikskólanum. Stuðningsþörfin er metin í greiningarferlinu. 

Öll sveitarfélög sinna þjónustu við börn með fötlun, og í sumum sveitarfélögum eru leikskólar sem eru sérstaklega sniðnir að þörfum þeirra.

Á höfuðborgarsvæðinu eru þrír leikskólar sem sérhæfa sig í starfi með börnum með fötlun; Múlaborg, Sólborg og Suðurborg.

Á leikskólanum Sólborg er ennfremur sérstök þjónusta við börn sem eru döff (heyrnalaus) eða með heyrnarskerðingu.

Þessir leikskólar sinna einnig mikilvægu ráðgjafarhlutverki við aðra skóla og hafa þróað leiðir að sameiginlegu námi fatlaðra og ófatlaðra barna þannig að þörfum allra sé mætt.

Lesa má nánar um hlutverk og ábyrgð sveitarfélaga í reglugerð um sérfræðiþjónustu sveitarfélaga við leik- og grunnskóla og nemendaverndarráð í grunnskólum með því að smella hér.

Grunnskólaganga er lögbundinn réttur allra barna á Íslandi og eiga fötluð börn sama rétt og önnur. Börn með greinda fötlun eiga rétt á stuðningsþjónustu inn í grunnskólann sinn innan síns sveitarfélags.

Sérskólar eru starfræktir á höfuðborgarsvæðinu fyrir börn með margþætta eða miklar stuðningsþarfir. Þeir eru (uppfært mars 2025):

• Klettaskóli er skóli fyrir fötluð börn á höfuðborgarsvæðinu og nágrannasveitarfélögum, en hann er rekinn af Reykjavíkurborg og sinnir ráðgjöf til annara skóla á landinu. Skólinn starfrækir frístund sem stendur nemendum til boða að loknum hefðbundnum skóladegi.  Klettaskóli er einnig með þátttöku bekk í Árbæjarskóla. Inntökuskilyrðið í Klettaskóla er þroskahömlun með eða án viðbótarfatlana.

• Arnarskóli er sjálfstætt starfandi skóli og frístund fyrir einhverf börn, börn með þroskahömlun og skyldar fatlanir og er staðsettur í Kópavogi. Atferlisíhlutun er notuð í námi og kennslu barnanna. Arnarskóli er heildstæður grunnskóli, þá er átt við að þjónustan er veitt alla virka daga ársins. Skóli, frístund og sumarfrístund fer öll fram á sama stað með sama starfsfólkinu.

• Brúarskóli er sérskóli í Reykjavík fyrir börn sem kljást við alvarleg geðræn-, hegðunar- eða félagsleg vandamál. Skólinn tekur einnig á móti nemendum sem eru í vanda vegna fíkniefnaneyslu og/eða afbrota. Tilgangur starfseminnar er að veita tímabundið úrræði fyrir nemendur með það lokamarkmið að gera þá hæfa til að stunda nám í almennum grunnskólum. Bæði foreldrar og heimaskóli barnsins þurfa að skila um umsókn um skólavist í Brúarskóla.

Sumir skólar reka sérhæfðar deildir fyrir einhverf börn eða börn með þroskahömlun. Til að sækja um fyrir barnið þitt þarf að fylla út eyðublað á heimasíðu viðkomandi skóla. Ef barnið er að hefja skólagöngu er mælt með því að sækja um í byrjun árs það ár sem barnið á að byrja í skóla. Með umsóknum skulu fylgja greiningargögn ásamt skilaskýrslum leik- eða grunnskóla sem eru almennt gerðar þegar börn flytjast um skólastig eða skóla. 

Sérhæfðar deildir í grunnskólum (uppfært mars 2025):

• Reykjavík: Fellaskóli, Foldaskóli, Hamraskóli, Hvassaleitisskóli, Langholtsskóli, Réttarholtsskóli, Vogaskóli og táknmálsdeild er í Hlíðaskóla.

• Deildir í Kópavogi: Álfhólsskóli, Snælandsskóli, Salaskóli og Kópavogsskóli.

• Deildir í Hafnarfirði: Setbergsskóli, Öldutúnsskóli, Lækjarskóli og fjölgreinadeild í Hraunvallaskóla.

• Deildir á Akureyri: Síðuskóli og Giljaskóli. 

• Reykjanesbær: Njarðvíkurskóli, Holtaskóli og Akurskóli.

• Selfoss: Sunnulækjarskóli. 

Þjónusta utan sérdeilda/sérskóla

Ef að barnið þitt kemst ekki að í sérdeild eða sérskóla eða á ekki rétt á því er í mörgum grunnskólum námsver eða sérúrræði innan skólans þar sem fatlaðir nemendur geta fengið stuðning við nám. Stuðning við nemendur skal sinnt af umsjónarkennara, sérkennara, þroskaþjálfa eða öðrum aðila innan skólans. Fötluð börn eiga rétt á einstaklingsnámskrá og breytingu á námsaðstæðum og/eða kennsluaðferðum ef við á. Skólar veita foreldrum upplýsingar og ráðgjöf um þau úrræði sem standa til boða.

Á Íslandi eru engir sérskólar á framhaldsskólastigi en margir skólar bjóða upp á sérnáms- og starfsbrautir. Sá hópur nemanda sem sækir nám á sérnáms- og starfsbrautum framhaldsskólanna er breiður og er markmið námsins að undirbúa nemendur fyrir lífið sem og þátttöku í atvinnulífi eða fyrir frekara nám.

Sérnáms- og starfsbrautir eru fyrir nemendur sem eru með viðurkennda greiningu og hafa verið í námsverum eða sérdeildum/sérskólum, eða sóttu nám með aðlagað námsefni í grunnskóla. Fyrir annars stigs greiningar (ADHD, námsörðuleikar) dugar mörgum að leita til námsráðgjafa í viðeigandi skóla og fá upplýsingar um aðstoð sem stendur til boða í viðkomandi skóla.

Eftirfarandi skólar bjóða upp á sérnámsbrautir fyrir fötluð ungmenni (uppfært mars 2025):

• Höfuðborgarsvæðið: 

  • Borgarholtsskóli

  • Fjölbrautaskólinn í Breiðholti

  • Fjölbrautaskólinn í Garðabæ

  • Fjölbrautaskólinn í Ármúla

  • Flensborgarskólinn

  • Framhaldsskólinn í Mosfellsbæ

  • Kvennaskólinn í Reykjavík

  • Menntaskólinn í Kópavogi

  • Menntaskólinn í Reykjavík

  • Menntaskólinn við Sund

  • Tækniskólinn

• Austurland: 

  • Verkmenntaskóli Austurlands

• Norðurland: 

  • Fjölbrautaskóli Norðurlands Vestra

  • Framhaldsskólinn á Húsavík

  • Menntaskólinn á Tröllaskaga

  • Verkmenntaskólinn á Akureyri

• Suðurland: 

  • Fjölbrautaskóli Suðurlands

  • Framhaldsskólinn í Vestmannaeyjum

• Vesturland: 

  • Fjölbrautaskóli Snæfellinga

  • Fjölbrautaskóli Vesturlands

  • Menntaskólinn á Ísafirði

  • Menntaskóli Borgarfjarðar

• Reykjanes: 

  • Fjölbrautaskóli Suðurnesja

Foreldragreiðslur eru veittar foreldrum langveikra eða alvarlega fatlaðra barna, sem geta ekki verið á vinnumarkaði eða í námi vegna veikinda eða fötlunar barna sinna. Greiðslurnar eru ætlaðar til að styðja við foreldra sem þurfa að hætta störfum eða stöðva nám til að sinna börnum sínum. Rétturinn til foreldragreiðslna er sameiginlegur fyrir báða foreldra.

Hægt er að sækja um foreldragreiðslur með umsókn á vef Tryggingastofnunar.

Greiðslurnar skiptast í þrjár tegundir:

• Launatengdar greiðslur

• Greiðslur fyrir foreldra í námi

• Grunngreiðslur

Hægt er þiggja umönnunargreiðslur samhliða foreldragreiðslum. Hins vegar eru ákveðnar greiðslur sem ekki er hægt að nýta samhliða foreldragreiðslum, svo sem atvinnuleysisbætur eða greiðslur í fæðingarorlofi vegna sama barns.

Smelltu hér til að lesa nánar um foreldragreiðslur.

Foreldragreiðslur eru veittar samkvæmt lögum nr. 22/2006 um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna.

Foreldrar fatlaðra barna geta átt rétt á umönnunargreiðslum frá Tryggingastofnun. Hægt er að sækja um umönnunargreiðslur um leið og barn fær frumgreiningu. Greiðslurnar geta síðan hækkað þegar barn fær lokagreiningu. Nánari upplýsingar má finna á vefsíðu Tryggingastofnunar.

Ráðgjafar frá Ráðgjafa- og greiningarstöð eða félagsráðgjafar í sveitarfélagi foreldra veita oft aðstoð við að sækja um greiðslurnar. Umsóknarferlið fer fram rafrænt í gegnum „Mínar síður“ á vef Tryggingastofnunar.

Umönnunargreiðslur eru skattfrjálsar tekjur - smelltu hér til að lesa meira.

Umönnunargreiðslur er hægt að fá samhliða greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði og foreldragreiðslum.

Ferli umsókna og afgreiðslutími
Umsóknir um umönnunargreiðslur eru venjulega afgreiddar innan sex vikna frá því að öll nauðsynleg gögn hafa borist. Eftirfarandi skjöl þarf að senda inn með umsókninni:

• Umsóknareyðublað.

• Læknisvottorð.

• Upplýsingar um meðferð barns.

• Afrit af kvittunum sem staðfesta útlagðan kostnað.

• Greinargerðir frá sérfræðingum (t.d. félagsráðgjöfum, læknum, sálfræðingum eða starfsmönnum skóla).

• Tillögu að umönnunarmati frá félagsþjónustu sveitarfélagsins þegar um er að ræða barn með fötlun (TR aflar þessara upplýsinga ef þörf er á).

Hverjir eiga rétt á umönnunargreiðslum?
Umönnunargreiðslur eru fjárhagsleg aðstoð til foreldra sem eiga fötluð eða langveik börn og eru til aðstoða foreldra sem eiga börn sem þarfnast mikillar umönnunar og þegar kostnaður vegna heilbrigðisþjónustu er orðinn verulegur. Umönnunargreiðslur mæta þannig kostnaði vegna kaupa á lyfjum, hjálpartækjum, greiðslu á sjúkra-, iðju- eða talþjálfun, sálfræðiþjónustu eða aðra þjónustu sem er ekki að fullu niðurgreidd. Greiðslurnar eiga við börn frá fæðingu til 18 ára aldurs.

Niðurstaða umsóknar getur gefið rétt á eftirfarandi:

Ummönnunarkort

Tilgangur umönnunarkorts er að veita afslátt af heilbrigðisþjónustu, þ.e. komugjöldum til lækna og sérfræðinga og/eða vegna þjálfunar barna. Með kortinu þurfa foreldrar ekki tilvísun frá heimilislækni til þess að fá niðurgreiðslu á þjónustu. Umönnunarkort fylgir alltaf ef umönnunarmat er gert hjá félagsþjónustunni. Börn sem ekki eiga rétt á greiðslum geta engu að síður fengið umönnunarkort.

Sveitarfélög og ýmis fyrirtæki veita afslætti af vörum og þjónustu gegn framvísun kortsins. Því er alltaf gott að hafa kortið meðferðis og spyrja hvort að fyrirtæki veiti afslátt af þjónustu. Margar sundlaugar gefa barni og einum fylgdarmanni frítt, sem og Húsdýra- og fjölskyldugarðurinn í Reykjavík. Þá veita mörg söfn einnig afslátt af aðgangseyri.

Niðurfelling bifreiðagjalda

Foreldrar sem fá umönnunargreiðslur vegna fötlunar barna eiga rétt á niðurfellingu bifreiðagjalda. Samkvæmt upplýsingum frá skattinum í mars 2025 þarf að fylla út eyðublað RSK 15.23 og senda á netfangið trukkur@skatturinn.is eða koma með það útfyllt í næstu afgreiðslu Skattsins. 

Nánari upplýsingar má finna á vef Skattsins, undir „Undanþágur frá greiðslu bifreiðagjalds“ og „Álagning, innheimta og endurgreiðslur“.

Styrkir til tækjakaupa fyrir fötluð börn frá Sjúkratryggingum Íslands teljast ekki til skattskyldra tekna.

Hreyfi- og hjálpartæki

Dæmi um hreyfi- og hjálpartæki eru hjólastólar, gönguhjálpartæki, hjól, stólar, kerrur, standbekkir, sjúkrarúm og hjálpartæki til þess að fara í bað og á salerni. Sjúkratryggingar Íslands taka þátt í kostnaði ef barn fær samþykkta niðurgreiðslu á hjálpartækjum. Umsókn um slíka niðurgreiðslu þarf að berast frá Ráðgjafar- og greiningarstöð eða lækni barnsins.

Tjáskiptatæki 

Tjáskiptatæki er hægt að fá niðurgreidd fyrir þau börn sem nota ekki tal til tjáningar. Hægt er að sækja um tölvur, augnstýribúnað, talgervla eða sérútbúna rofa. Læknir barnsins þarf að sækja um hjálpartækið. 

Boardmaker

Hægt er að fá 100% styrk (niðurgreiðslu) á hugbúnaðinum Boardmaker. Boardmaker hugbúnaðurinn er meðal annars hugsaður til þess að útbúa sjónrænt skipulag. Í flestum tilfellum aðstoðar Ráðgjafar- og greiningarstöð eða félagsráðgjafar í viðkomandi sveitarfélagi við að sækja um Boardmaker. 

Bleyjustyrkur

Foreldrar fatlaðra barna eiga rétt á bleyjustyrk eftir að barn nær þriggja ára aldri. Sækja þarf um styrkinn til Sjúkratrygginga Íslands með læknisvottorði. Ráðgjafar- og greiningarstöð eða félagsráðgjafar í sveitarfélagi viðkomandi hjálpa oft til við að sækja um bleyjustyrk. Hægt er að kaupa bleyjurnar í Stórkaup eða Rekstrarvörum og fá sent heim einu sinni í mánuði. 

P-MERKI 

Hreyfihamlaðir einstaklingar eiga rétt á P-merki, stæðiskorti. Það er skírteini sem sett er í bílrúðu og gefur fólki leyfi til þess að leggja í bílastæði fyrir fatlað fólk. Slík stæði eru við staði þar sem fólk sækir þjónustu en einnig er hægt að fá svoleiðis við heimili. Læknir sækir um P-merki fyrir barn.  Hægt er að læra meira um P-merki hér.

Fötluð börn sem þurfa talþjálfun eiga rétt slíkri þjálfun frá sveitarfélagi sínu vegna minni frávika eða talmeinaraskana. Ef um meiri háttar frávik eða röskun er að ræða þarf að sækja um greiðsluþáttöku til Sjúkratrygginga vegna talþjálfunar. Foreldrar eða forráðamenn greiða hluta af kostnaði fyrir þessa þjónustu í samræmi við lög um sjúkratryggingar.

Talþjálfun fellur undir greiðsluþak vegna heilbrigðisþjónustu sem takmarkar þann kostnað sem fellur til vegna þjónustunnar. Sé beiðni heimilislæknis samþykkt hjá Sjúkratryggingum fást 15 skipti í talþjálfun á hverju 12 mánaða tímabili.

Talmeinafræðingur þarf að sækja sérstaklega um heimild til Sjúkratrygginga til meðferða umfram 15 skipti, sé þess þörf.

Tilgangur iðjuþjálfunnar er fjölbreyttur og getur meðal annars snúist um að hjálpa barninu við að auka getu þeirra til sjálfstæðis í daglegum athöfnum t.d við að klæða sig, halda sér hreinu og borða.

Þjálfunin er sérsniðin að þörfum hvers einstaklings og fer fram í nánu samstarfi við barnið sjálft og fjölskyldu þess. Helsta markmiðið er að styrkja færni barnsins og bæta möguleika þess til að taka þátt í leikjum og öðrum daglegum verkefnum sem eru mikilvæg fyrir það.

Tilvísun frá lækni þarf til að fá þjónustu frá iðjuþjálfa. Umsóknarferlið getur verið mismunandi eftir því hvar sótt er um þjónustu, hvort sem það er sjálfstætt starfandi iðjuþjálfi eða stofa sem hann vinnur á. Hægt er að fá aðstoð barnalæknis til þess að fá upplýsingar um hvaða iðjuþjálfar sérhæfa sig í vinnu með fötluðum börnum og hvar þeir starfa. 

Sjúkraþjálfari vinnur með barninu til að bæta, viðhalda og nýta líkamlega hæfileika þess, þannig að það geti tekið þátt í leikjum og daglegum verkefnum sem eru því mikilvæg .

Sjúkraþjálfarar greina þörf barnsins fyrir þjálfun og veita aðstandendum upplýsingar um þá þjónustu sem hægt er að veita. Þjálfunin hefur það markmið að hjálpa barninu að ná sem bestri hreyfifærni til að það geti notið sín í leik og daglegu lífi.

Allir geta haft beint samband við sjúkraþjálfara til að fá tíma en til þess að fá niðurgreiðslu þarf tilvísun frá lækni. Samkvæmt gildandi reglum í mars 2025 á barnið (0-17 ára) rétt á 15 fríum skiptum hjá sjúkraþjálfara á hverju ári (365 daga tímabil) gegn tilvísun eða umönnunarkorti.

Forsjáraðilar fatlaðra barna geta sótt um akstursþjónustu t.d. vegna skólaaksturs, tómstunda, læknisheimsókna, sjúkraþjálfunar eða til að stuðla að félagslegri virkni og rjúfa einangrun. Börn sem eru yngri en sex ára þurfa ávallt að vera í fylgd með fullorðnum einstaklingi í akstrinum.

Við mat á umsókn um akstursþjónustu er tekið tillit til skilyrða og aðstæðna barnsins, meðal annars hvort það hafi aðgang að öðrum ferðamöguleikum. Þjónustan getur einnig verið veitt hluta úr ári ef það hentar þörfum barnsins.

Fyrir forsjáraðila barna sem búsett eru utan Reykjavíkur þarf að hafa samband við þjónustumiðstöð sveitarfélags viðkomandi barns og leggja inn skriflega umsókn.

Fyrir forsjáraðila barna í Reykjavík er mögulegt á að sækja um rafrænt í gegnum „Mínar síður“ á vef Reykjavíkurborgar. Frekari upplýsingar má nálgast á eftirfarandi slóð: Akstursþjónusta fyrir fötluð börn.

Börn og ungmenni með þroska- og geðraskanir eiga rétt á að nýta sér þjónustu skammtímadvalar. Þar geta þau dvalið tímabundið, allt frá nokkrum klukkustundum yfir daginn upp í allt að 15 sólarhringa á mánuði. Markmið skammtímadvalar er að bjóða börnum tækifæri til að dvelja utan heimilis um tíma og veita fjölskyldum þeirra nauðsynlegan stuðning.

Skammtímadvalir eru í boði víða um land og eru sérsniðin að þörfum hvers notendahóps, m.a. út frá aldri og þjónustuþörf. Börnin fá þar aðstoð við dagleg verkefni, umönnun og tækifæri til að njóta afþreyingar meðan á dvölinni stendur.

Skammtímadvöl er hluti af stuðningsþjónustu sem sveitarfélög bjóða börnum og fjölskyldum þeirra. Til að sækja um slíka þjónustu er nauðsynlegt að bóka viðtal við ráðgjafa sveitarfélagsins sem metur þörfina og útskýrir næstu skref.

Einstaklingsstuðningur (áður kallað liðveisla) er persónuleg aðstoð fyrir fötluð börn og ungmenni á aldrinum 6 til 18 ára. Hægt er að sækja um undanþágu fyrir 6 ára aldurinn.

Einstaklingsstuðningur við börn og ungmenni er hluti af stuðningsþjónustu fyrir börn og fjölskyldur þeirra. Fyrsta skrefið í að sækja um stuðningsþjónustu er að bóka símtal frá ráðgjafa í þjónustumiðstöð sveitarfélagsins.

Markmið einstaklingsstuðnings er að styrkja getu einstaklinga til að taka ákvarðanir og stjórna eigin lífi, auka virkni í samfélaginu og rjúfa félagslega einangrun. Stuðningurinn er sniðinn að þörfum hvers og eins og getur verið veittur innan og utan heimilis.

Með einstaklingsstuðningi er meðal annars hægt er að fá aðstoð við að:

• Styrkja sjálfsmynd, kynnast nýjum hlutum og þróa hæfileika.

• Auka félagslega færni, vinatengsl og byggja upp sjálfstraust.

• Taka þátt í tómstundum, auka virkni og rjúfa félagslega einangrun.

• Ná markmiðum, auka getu til að setja sér markmið og takast á við áskoranir.

Stuðningsfjölskyldur veita foreldrum barna stuðning við foreldrahlutverkið hvort sem það er innan eða utan heimilis. Hlutverk þeirra er meðal annars að létta álagi af barni og fjölskyldu, veita foreldrum tækifæri til hvíldar, styrkja stuðningsnet barnanna og auka möguleika þeirra á félagslegri þátttöku.

Barnið dvelur á heimili stuðningsfjölskyldunnar og fær þar með tækifæri til þess að efla félagsleg tengsl sín og virkni. Ferlið við að fá stuðningsfjölskyldu hefst með umsókn til viðeigandi sveitarfélags, svo sem stuðningsþjónustu sveitarfélagsins. Í kjölfarið er farið í mat á þörfum barnsins og fjölskyldunnar.

Eftir að umsókn er samþykkt er stuðningsfjölskylda valin og síðan vinna stuðningsfjölskyldan og fjölskylda barnsins saman að því að tryggja að barnið fái bestu mögulegu umönnun.

Geðheilsumiðstöð barna (GMB) sinnir þjónustu við börn sem hafa hlotið annars stigs greiningu. GMB veitir geðheilbrigðisþjónustu á landsvísu fyrir fjölskyldur með börn frá meðgöngu að 18 ára aldri. Miðstöðin sinnir greiningu, ráðgjöf og meðferð vegna geð- og þroskaraskana barna og unglinga ásamt því að styðja við tengslamyndun foreldra og barna frá 0-5 ára.

Þverfaglegur hópur innan GMB vinnur eftir markvissu skipulagi með fagleg gæði að leiðarljósi. Áhersla er á gott viðmót og fjölskyldumiðaða þjónustu. GMB á reglulegt samstarf við þjónustuveitendur víðsvegar um landið og sinnir starfsþjálfun háskólanema á sviðinu.

Geðheilsumiðstöð barna heldur einnig fræðslunámskeið fyrir börn og fjölskyldur þeirra og fyrir fagaðila.

Smelltu hér til að sjá lista yfir námskeið og fræðslu.

Ráðgjafar- og greiningarstöð (RGR) er stofnun sem veitir þjónustu á þriðja stigi. Börn sem fá þjónustu hjá RGR hafa að jafnaði flókna og/eða mikla umönnunarþörf. Stofnunin starfar á grundvelli laga um Ráðgjafar- og greiningarstöð.

Starfsemin er skipulögð á grundvelli heildstæðrar þjónustu og fjölskyldumiðaðrar nálgunar. Foreldrar eru hvattir til að taka virkan þátt í ferlinu og að eiga hlutdeild í ákvörðunum er varða þjónustu fyrir barnið og fjölskylduna. Algengustu ástæður tilvísunar til greiningar, eftir frumgreiningu, er grunur um einhverfu og skyldar raskanir, þroskahömlun og hreyfihamlanir.

Smelltu hér til að horfa á myndband frá Ráðgjafar- og greiningarstöð um snemmtæka íhlutun í vinnu með börnum.

Ráðgjafar- og greiningarstöðin heldur einnig fræðslunámskeið fyrir börn og fjölskyldur þeirra og fyrir fagaðila. Smelltu hér fyrir lista yfir fræðslu og námskeið sem Ráðgjafar- og greiningarstöð heldur.

Reykjadalur í Mosfellsdal eru sumarbúðir fyrir fötluð börn og unglinga. Starfsemin í Reykjadal einkennist af gleði, jákvæðu viðhorfi og ævintýraanda. Þar er lögð áhersla á að láta ótrúlegustu ævintýri verða að veruleika, með því viðhorfi að ekkert sé ómögulegt. Á hverju ári dvelja um 250 börn og ungmenni á aldrinum 8-20 ára í Reykjadal.

Umsóknarfrestur fyrir sumardvöl í Reykjadal er í byrjun ársins ár hvert, en fyrir vetrardvöl þarf að skila inn umsókn fyrir haustið. Sótt er um á vefsíðu Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra.

Sjúkraþjálfun

Á Æfingastöðinni er bæði einstaklings- og hópþjálfun í boði fyrir fötluð börn. Þjónustan fer aðallega fram á Æfingastöðinni en einnig í nærumhverfi barnsins, svo sem á leikskólum og í skólum. Sjúkraþjálfun er einnig í boði fyrir nemendur í Klettaskóla í samstarfi við Æfingastöðina.

Þegar sótt er um þjónustu hjá Æfingastöðinni þarf beiðni að liggja fyrir. Nánari upplýsingar um þjónustuferlið má finna hér 

Iðjuþjálfun

Á Æfingastöðinni er boðið bæði einstaklingsbundin þjálfun og hópæfingar. Iðjuþjálfun fer fram á Æfingastöðinni við Háaleitisbraut 13 og í Íþróttahúsinu við Strandgötu í Hafnarfirði. Smelltu hér fyrir útskýringu á umsóknarferlinu hjá Æfingastöðinni. 

Sjónarhóll er ráðgjafarmiðstöð fyrir foreldra barna með stuðningsþarfir á Íslandi. Miðstöðin veitir stuðning, fræðslu og ráðgjöf til foreldra og fjölskyldna barna óháð greiningu barnsins. Sjónarhóll styður fjölskyldur við að finna úrræði, sækja réttindi og efla lífsgæði barna sinna. Miðstöðin vinnur náið með öðrum þjónustuaðilum, skólastofnunum og heilbrigðisþjónustu til að tryggja að börn fái viðeigandi stuðning og þjónustu.

Sjónarhóll heldur einnig úti fræðsluvef með upplýsingum fyrir foreldra og aðstandendur.

Barna- og fjölskyldustofa er ríkisstofnun sem hefur yfirumsjón með barnavernd og velferðarþjónustu á Íslandi. Hún styður við barnaverndarnefndir, veitir sérhæfða ráðgjöf og hefur eftirlit með úrræðum fyrir börn í viðkvæmri stöðu. Stofan veitir þriggja stigs þjónustu við börn með miklar stuðningsþarfir og vinnur að því að tryggja gæði og samræmi í þjónustu á landsvísu.

Öryrkjabandalagið Íslands eru réttindasamtök fatlaðs fólks á Íslandi og standa vörð um réttindi, jöfn tækifæri og samfélagslega þátttöku. Samtökin vinna að því að hafa áhrif á löggjöf og stefnumótun í málefnum fatlaðs fólks og berjast fyrir afnámi mismununar. ÖBÍ veitir einnig fræðslu, stuðning og ráðgjöf til aðildarfélaga sinna, stjórnmálafólks og almennings. Með öflugri hagsmunagæslu og samstöðu stuðla samtökin að réttlátara samfélagi þar sem allir hafa jafna möguleika til að lifa sjálfstæðu og innihaldsríku lífi.

Landsamtökin Þroskahjálp eru mannréttindasamtök sem berjast fyrir réttindum og bættum lífsgæðum fatlaðs fólks, sérstaklega þeirra sem eru með þroskahömlun og skyldar raskanir. Samtökin vinna að því að tryggja jafnræði, sjálfstæði og þátttöku í samfélaginu með því að hafa áhrif á stefnumótun, veita fræðslu og stuðla að vitundarvakningu. Þroskahjálp veitir einnig stuðning til einstaklinga og fjölskyldna og gætir hagsmuna fatlaðs fólks í samstarfi við yfirvöld, stofnanir og önnur félagasamtök.

Einhverfusamtökin eru félagasamtök sem styðja og fræða um einhverfu, með það að markmiði að bæta lífsgæði einhverfra einstaklinga og fjölskyldna þeirra. Samtökin vinna að fræðslu, hagsmunagæslu og eflingu samfélagslegrar þátttöku einhverfra einstaklinga á öllum sviðum. Hægt er  að finna margvíslegar upplýsingar um þjónustu við einhverf börn og fullorðna einstaklinga á heimasíðu þeirra ásamt bæklingum um einhverfuróf á íslensku, ensku og pólsku. 

Umhyggja – félag langveikra barna styður við langveik börn og fjölskyldur þeirra. Samtökin berjast fyrir bættri þjónustu, fræðslu og réttindum langveikra barna, auk þess að veita aðstoð og styrki til fjölskyldna í krefjandi aðstæðum.

Downs-félagið vinnur að því að bæta lífsgæði fólks með Downs-heilkenni og aðstandendur þeirra. Félagið stuðlar að fræðslu, stuðningi og auknum tækifærum fyrir fólk með Downs-heilkenni til þátttöku í samfélaginu á eigin forsendum.

Geðhjálp er félag sem stendur vörð um réttindi fólks með geðraskanir og vinnur að bættri geðheilbrigðisþjónustu á Íslandi. Samtökin veita ráðgjöf, stuðning og fræðslu, ásamt því að berjast gegn fordómum og mismunun í samfélaginu.

Á Íslandi hafa ný lög um samþætta þjónustu í þágu farsældar barna tekið gildi.

Ný lög tryggja að börn og fjölskyldur þeirra falli ekki á milli kerfa og verði ekki send á eigin ábyrgð milli þjónustuaðila innan sveitarfélaga og ríkisstofnana.

Smelltu hér til að lesa meira.

Barnasáttmálinn felur í sér alþjóðlega viðurkenningu á að börn heimsins þarfnist sérstakrar verndar umfram hina fullorðnu. Hann staðfestir að börn eru sjálfstæðir einstaklingar með fullgild réttindi óháð réttindum fullorðinna. Öllum þeim sem koma að málefnum barna ber að gera það sem í þeirra valdi stendur til að framfylgja samningnum. Hér er átt við stjórnvöld, foreldra, skóla og alla aðra sem vinna með börnum eða fyrir börn.

Smelltu hér til að lesa meira.

Markmið samningsins er að tryggja fötluðu fólki sömu mannréttindi og öðrum, án mismununar, og að virða mannlega reisn þess.

Smelltu hér til að lesa meira

Markmið laga þessara er að fatlað fólk eigi kost á bestu þjónustu sem unnt er að veita á hverjum tíma til að koma til móts við sértækar stuðningsþarfir þess.

Smelltu hér til að lesa meira.

Markmið laga þessara er að tryggja foreldrum langveikra eða alvarlega fatlaðra barna fjárhagsaðstoð þegar þeir geta hvorki stundað vinnu né nám vegna sérstakrar umönnunar barna sinna.

Smelltu hér til að lesa meira.

Markmið laga þessara er að tryggja sjúkratryggðum aðstoð til verndar heilbrigði og jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag, svo sem nánar er kveðið á um í lögum þessum og í samræmi við lög um heilbrigðisþjónustu, lög um réttindi sjúklinga og önnur lög eftir því sem við á.

Smelltu hér til að lesa meira.