Í tilefni af alþjóðlegri viku um að minnka saltneyslu leggja Norðurlöndin sameiginlega áherslu á að vekja fólk til umhugsunar um saltneyslu sína. 

Íslendingar neyta meira af salti en mælt er með – en margir vita ekki af því. Mest af saltinu er dulið í tilbúnum matvörum. Það er heilsufarslegur ávinningur af því að minnka saltneyslu því þannig má draga úr hækkun blóðþrýstings, en háþrýstingur er einn af áhættuþáttum hjarta- og æðasjúkdóma. Áhrif þess að draga úr saltneyslu eru mest hjá þeim sem eru með of háan blóðþrýsting og hjá þeim sem eru yfir kjörþyngd en einnig má vinna gegn þeirri blóðþrýstingshækkun sem yfirleitt fylgir hækkandi aldri. Samkvæmt Ráðleggingum um mataræði er mælt með að fullorðnir neyti ekki meira en sem nemur 6 grömmum af salti á dag.

Norrænt saltmyndband

Til þess að vekja athygli á áhrifum of mikillar saltneyslu á heilsu hefur Embætti landlæknis í samvinnu við systurstofnanir í Noregi, Danmörku og Svíþjóð látið gera stutt myndband um salt. Í tilefni af alþjóðlegri viku um að minnka saltneyslu, sem stendur yfir dagana 4.-10. mars, er myndbandið birt hér.

7 staðreyndir um salt

Meginhluti salts í fæðu, eða um þrír fjórðu, kemur úr tilbúnum matvælum, svo sem unnum kjötvörum, brauði, ostum, pakkasúpum og -sósum, tilbúnum réttum og skyndibitum. Embætti landlæknis hvetur neytendur til að skoða saltið í matvörum og finna leiðir til að minnka saltneysluna. Framleiðendur eru einnig hvattir til að minnka smám saman saltinnihald í matvörum sínum. Sjá nánar í 7 staðreyndum um salt.

Að venja sig á minna salt

Embættið hefur einnig gefið út einföld ráð um hvernig hægt er að minnka saltnotkun við matseld heima við og uppskriftir að heilsusamlegum réttum sem innihalda lítið salt en eru þó bragðmiklir. Einnig er hægt að leita eftir Skráargatinu, en það er á vörum sem innihalda minna salt en sambærilegar vörur sem ekki uppfylla skilyrði til að bera merkið.

Einföld ráð:

• Minnkaðu saltið en ekki bragðið! Í staðinn fyrir salt getur þú bragðbætt matinn með ferskum eða þurrkuðum kryddjurtum, chili, hvítlauk, ferskum engifer, sítrónu eða límónu í stað salts.

• Mundu að súputeningar, tilbúnar kryddblöndur, sojasósur og aðrar tilbúnar sósur, einnig ostur, innihalda oft mikið salt. Ef þú notar þessar vörur í matseld þarftu ekki að bæta við miklu salti.

Niðurstöður viðhorfskönnunar. Samkvæmt samnorrænni könnun á viðhorfi og þekkingu á áhrifum mikillar saltneyslu, sem gerð var 2014 og 2015, kom fram að Íslendingar voru ekki í vafa um að of mikil saltneysla gæti haft neikvæð áhrif á heilsuna en um 80% svöruðu þessari spurningu játandi. Íslendingar voru jafnframt mjög móttækilegir fyrir því að draga úr saltneyslu ef þeir fengju að vita að þeir neyttu of mikils salts en um 9 af hverjum 10 sögðu það líklegt eða mjög líklegt. Íslendingar voru sammála um að besta hjálpin við að draga úr saltneyslu væri að matvælaiðnaðurinn dragi úr saltmagni í vörum sínum. Tæpur helmingur benti einnig á að matvælamerkið Skráargatið geti verið mikil hjálp við að draga úr saltneyslu. Einnig kom fram að rúmur helmingur Íslendinga þekkti ekki ráðlegginguna um saltneyslu, sem er 6 grömm að hámarki á dag. Stór hluti Íslendinga vissi að stærstur hluti þess salts sem þeir neyta kemur úr unnum matvælum. Tæp 90% töldu að of mikil saltneysla geti haft neikvæð áhrif á heilsuna. Nánar um niðurstöður viðhorfskannananna árin 2014 og 2015.

#SkodaduSaltid #saltawarenessweek

Ítarefni:

• Myndbandið Skoðaðu saltið.

• Skoðaðu saltið á vefsíðu embættis landlæknis

• 7 staðreyndir um salt

• Að venja sig á minna salt

• Saltminni réttir. Uppskriftir.

• Frétt á Matvælastofnun Svíþjóðar um norrænt saltmyndband

Elva Gísladóttir og Hólmfríður Þorgeirsdóttir, verkefnisstjórar næringar hjá embætti landlæknis