Miðvikudaginn 3. október verður Forvarnardagurinn 2018 haldinn í flestum skólum landsins. Forvarnardagurinn er haldinn á hverju hausti og er sérstaklega beint að unglingum í 9. bekk. Einnig taka fjölmargir framhaldsskólar þátt í þessu verkefni.

Fyrir liggur að þeir sem byrja mjög ungir að nota áfengi eða önnur vímuefni, eru í meiri hættu á að misnota þessi efni en hinir sem byrja síðar eða sleppa því alfarið. Því lengur sem ungmenni draga að bragða áfengi, þeim mun líklegra er að þeir kunni að nota það í hófi á fullorðinsaldri. Aðrir mikilvægir verndandi þættir eru að njóta samskipta við fjölskyldu og að taka þátt í skipulögðu tómstundastarfi.

Á Forvarnardaginn ræða nemendur í skólunum um hugmyndir sínar og tillögur um æskulýðs- og íþróttastarf og fjölskyldulíf sem eflir forvarnir. Nemendum sem fæddir eru á árunum 2002 – 2004, gefst kostur á að taka þátt í ljósmyndasamkeppni á Instagram sem kynnt verður á samfélagsmiðlum undir myllumerkinu #forvarnardagur18. Lokað verður fyrir leikinn þann 15. október nk. og verðlaun fyrir þrjár bestu myndirnar verða afhent við hátíðlega athöfn að Bessastöðum síðar á árinu.

Það er Embætti landlæknis sem stendur að deginum í samstarfi við Embætti forseta Íslands, Reykjavíkurborg, Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands, Skátana, Ungmennafélag Íslands, Félag framhaldsskóla, Rannsóknir og greiningu og Samband íslenskra sveitarfélaga.

RAFRETTUR
Notkun á rafrettum hefur mjög færst í vöxt meðal íslenskra unglinga síðustu árin. Umræðunni um rafrettur á að skipta í tvennt, annarsvegar sem leið til að aðstoða fólk við að hætta að reykja, sem er jákvætt og hinsvegar að ungt fólk sem ekki hefur reykt notar rafrettur í síauknum mæli. Þessi aukna notkun veldur áhyggjum þar sem ekki er vitað um áhrif hennar á heilsu til lengri tíma og hvort hún muni leiða til annarrar tóbaksnotkunar. Þegar rafrettur komu fyrst á markað þóttu þær jákvæður valkostur fyrir þá sem vildu venja sig af sígarettureykingum og eiga að vera skárri en hefðbundnar tóbaksreykingar. Í rannsóknum hafa komið vísbendingar um að þeir sem nota rafrettur eru líklegri en aðrir til að byrja að nota tóbak.

LYFSEÐILSSKYLD LYF
Undanfarið hefur mikið verið rætt um misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja í samfélaginu. Við höfum ekki fullnægjandi upplýsingar um misnotkun lyfja meðal ungs fólks en það stendur til að bæta spurningum þar að lútandi inn í könnun Rannsókna og Greiningar. Rannsóknir sýna fram á að tæplega 11% grunnskólanema í 10. bekk hafa tekið svefntöflur eða róandi lyf án lyfseðils einu sinni eða oftar um ævina sem ekki voru ávísuð á þau og 1.5% hafa reynt örvandi lyf eins og ritalín sem ekki voru þeim ætluð. Þá hafa um 20% fólks í grunnnámi í Háskóla Íslands notað örvandi lyf, án þess að hafa fengið þeim ávísað frá lækni og notkunin er einkum til að reyna að bæta námsárangur. Nú hafa komið fram nýjar rannsóknir sem draga í efa að þau bæti í raun námsárangur hjá þeim sem ekki eru að taka lyfin vegna sjúkdómsgreiningar sinnar.

Röng notkun lyfja, sérstaklega að taka lyf sem ekki er ávísað af lækni á þann einstakling sem tekur það og að nota lyfið á rangan hátt getur verið lífshættulegt.  Á þetta viljum við leggja mikla áherslu til þess að opna umræðuna um þessa miklu vá.

Að lokum má nefna að rannsóknir sýna fram á aukinn kvíða meðal ungs fólks og sumir þurfa nauðsynlega lyf til að takast á við hann. Kvíði er eðlileg tilfinning þegar við tökumst á við nýjar eða ófyrirséðar aðstæður. Það er líka eðli kvíða að vera dramatískur og gera ráð fyrir því versta og þannig draga úr okkur mátt. Því er mikilvægt að ungt fólk nýti sér bjargráð á við góðan svefn, hugleiðslu og samtal við góðan vin eða foreldra til að takast á við tilfinningar en ef það gengur ekki þarf að fá sérhæfða aðstoð fagaðila á við sálfræðinga, náms- og félagsráðgjafa og hjúkrunarfræðinga sem starfa innan flestra skóla í dag. Við viljum hvetja ungmenni til að leita aðstoðar ef þau finna fyrir kvíða og vanlíðan.