Kannanir á mataræði

Landskannanir á mataræði eru forsenda þess að hægt sé að fylgjast með þróun mataræðis, neyslu næringarefna, aukefna og aðskotaefna meðal landsmanna, í ólíkum aldurs-, búsetu-, og þjóðfélagshópum. Upplýsingar sem fást úr landskönnun á mataræði eru mikilvægar til að vinna að heilsueflingu og forvörnum gegn langvinnum sjúkdómum, t.d. sykursýki tegund 2.

Kannanir framkvæmdar frá 1990

Mataræði er einn af veigamestu áhrifaþáttum heilsu en samkvæmt tölum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) um sjúkdómabyrði fyrir Ísland (Global Burden of Disease) þá er mataræði einn megin áhættuþáttur sjúkdóma hér á landi.

Niðurstöður landskönnunar á mataræði fullorðinna, 18-80 ára, voru birtar í mars 2022. Könnunin fór fram á árunum 2019 til 2021. Rannsóknin var samstarfsverkefni embættis landlæknis og Rannsóknastofu í næringarfræði (RÍN) við Háskóla Íslands. Tveimur aðferðum var beitt samhliða, annars vegar endurtekinni sólarhringsupprifjun neyslu og hins vegar voru spurningar lagðar fyrir um tíðni neyslu einstakra fæðuflokka og fæðutegunda.

Sambærileg landskönnun á mataræði landsmanna fór fram 2010-2011 og kom út skýrsla með niðurstöðum árið 2012. Næsta landskönnun á mataræði þar á undan fór fram árið 2002 og þar áður var gerð landskönnun á mataræði árið 1990.

Hvernig nýtast niðurstöður landskannana?

Niðurstöður landskannana á mataræði nýtast á margan hátt:

• Við gerð markmiða og áherslna í heilsueflingu og forvörnum á sviði næringar og matvælaöryggis.

• Þá byggir fræðsla og ráðgjöf á þessu sviði til stjórnvalda, fyrirtækja og almennings á þeim og við endurskoðun ráðlegginga um mataræði.

• Til þess að meta hvort ástæða sé til að grípa til aðgerða vegna of lítillar eða of mikillar neyslu einstakra næringarefna eða annarra efna í matvælum.

• Upplýsingum úr landskönnum er einnig miðlað í alþjóðlega, norræna og evrópska gagnagrunna sem eru m.a. notaðir til að gera samanburð milli landa.

• Síðast en ekki síst þá nýtast niðurstöðurnar til frekari rannsókna í næringarfræði.